a obsesión humana por medir, calibrar, comparar...

Esta semana, na serie de: Pati esbardalla sobre calquera cousa que leu en internet e tomou demasiado a peito...

Friends e How I Met Your Mother NON son a mesma serie

[full disclaimer: gústame Friends. Malia que aquí critico a parte moralista e relambida que nunca me gustou da serie, creo que é unha gran comedia con doses de humor á que poucas comedias posteriores poden aspirar. O que non entendo é a necesidade de militar, cando estaba en antena non entendía que tiveses forzosamente que ser de Friends ou de Seinfeld, e agora non entendo que teñas que volver elixir bando. En todo caso, se hai que elixir, vou quedar con Allo’Allo’...]

Acabo de ler un artigo de Buzzfeed que compara Friends con How I Met Your Mother en termos moi científicos, moi mesurables, se é que iso existe... pero non é o primeiro artigo ao respecto. Desde que HIMYM comezou a ter éxito, xa vin unhas cantas montaxes en Youtube que facían o mesmo con máis ou menos tino. Tamén con Happy Endings, outra serie cunha mestura homoxénea de amigos brancos de clase alta de vinte-trinta anos.

Claro que desde que Lost rematou, cada vez que un drama tira do rollo sobrenatural pero só en parte, como con vergoña, non faltan os xornalistas non especializados en televisión (ou especializados en televisión española) que lle colgan a etiqueta de “a nova Lost”.

Flash Forward, The Event, Alcatraz e Revolution, catro series precedidas polo perigoso título de "a nova Lost" que fracasaron miserablemente. Non é que iso tivese moito que ver, fracasaron porque eran malas con avaricia.

A nosa obsesión polas comparacións ven de antigo. Cando Fra Angelico estaba a pintar a Anunciación, seguro que viu algún imbécil a dicirlle “tío, dixéronche algunha vez que es o Giotto do século XV?”, e seguro que ao artista lle fixo moita graza.

Hai ademais dous axiomas que acompañan tales comparacións, a saber:

1)      A obra que coñecemos primeiro sempre é percibida como a “orixinal”, sendo os traballos posteriores percibidos como imitacións ou “a nova Lost”

2)      Se a primeira obra non é coñecida polo gran público, daquela queda automaticamente excluída da comparación, e pasa á categoría de “frikadas de puretas”.

Por exemplo, calquera que se lle ocorra loubar o sentido do humor de True Blood na súa primeira tempada recibirá unha apupada tremenda dos fans de Buffy the Vampire Slayer, que somos lexión, porque nós todo iso xa o vimos, pero se eu digo que iso de que a moza rescate o mozo non o inventou Joss Whedon senón The Avengers en 1961, estades no voso dereito de chamarme pureta.

Por cada vez que Buffy salvou a Xander, Emma Peel fixo o propio con John Steed.

Con todo, é certo que as semellanzas entre HIMYM e Friends son demasiadas como para atribuílas todas á nosa teima por buscar denominadores comúns. Isto sempre acontece máis entre comedias de situación ca no drama, porque, por definición, as comedias de situación teñen uns parámetros máis ríxidos: basicamente teñen que facer risa (comedia) e se teñen que dar nun escenario concreto (si, adivinástelo, iso é a situación). E os escenarios nos que podemos facer comedia poden semellar infinitos, pero case sempre recorremos aos mesmos: a casa (comedias de familias ou de amigos), o lugar de traballo (unha oficina, un hospital ou unha escola son sempre as escollas máis obvias) ou o lugar de ocio (o bar, nomeadamente).

No drama as posibilidades son máis, pero en certos tipos de drama tamén acontece isto. Pensade na cantidade de series policiais que hai agora mesmo en antena que están compostas por unha parella de investigador ortodoxo mais unha persoa allea aos métodos policiais que pola súa personalidade desbaraxusta os métodos do detective pero axuda a resolver os casos (así, a bote pronto, The Mentalist, Bones, Unforgettable...). Tamén os dramas de hospital son tan parecidos que se es fan podes diagnosticar os pacientes cunha marxe de erro do 1% no momento que entran polas portas batentes de urxencias, ou predicir en que momento da noite o doutor guapo, o doutor bo ou a doutora putón-pero-competente van berrar “desfibrilador!”

Por certo, iso de subverter o tópico chamándolle McDreamy, McSteamy, etc... aos personaxes de hospital tampouco o inventou Shonda Rhymes en Grey’s Anatomy, iso é tan vello como a gloriosa comedia australiana Let the Blood Run Free, que, se non vistes cando a botaron hai anos en Canal +, xa estades tardando:

É máis, pensade na de antiheroes que a partir de agora e polos séculos de tele que virán se van comparar con Walter White/Heisenberg. Desde que Breaking Bad rematou, ese título xa o ostentou Lester Nygaard en Fargo, e non houbo unha soa crítica que non mencionase o parecido, pero tamén é doado trazar unha liña de patróns comúns que una a Tony Soprano, Jimmy McNulty, Don Draper e mesmo o doutor House.

O que me leva á orixe do meu desbarre:

Son HIMYM e Friends a mesma serie como afirma algún listo no Buzzfeed? En esencia si, porque as dúas son series formulaicas que utilizan arquetipos nos que encaixar os seus personaxes principais, pero a maioría das comedias de situación de antes e de agora seguen eses patróns:

A localización

Que hai máis neoioquino ca un plató de Los Ángeles?

A gran cidade, sexa New York (Friends, How I Met Your Mother), Chicago (Happy Endings) ou Los Angeles (New Girl) sempre é unha prioridade nas series de xente guapa sen problemas e con bos traballos, porque a xente nova e triunfadora non quere vivir no Lanford de Roseanne ou no Queens do King of... E por suposto, o apartamento no centro é á franxa de audiencia de profesionais entre 20 e 35 anos, solteiros e sen fillos o que a casa das aforas ás familias.

Ocio en horas de oficina

Imaxe cedida tacitamente por cuantarazon.com

Entre Cheers e How I Met Your Mother hai unha semellanza máis evidente, non porque as dúas tivesen como escenario principal (en Cheers único nas primeiras tempadas) o bar, senón porque tanto unha como outra reflectían con honestidade o que fan os traballadores americanos cando rematan a xornada: beben, e a bebida e o lugar elixido (na casa ou no bar) poden variar en función de distintos parámetros sociais, pero o feito de beber non está estigmatizado porque non o está na sociedade.

Con Friends en cambio tentaron colarnos a idea antinatural de que unha panda de amigos de vinte e pico anos pasan a vida nunha cafetería, comendo café e madalenas como se fosen a miña avoa e as amigas, e os poucos episodios no que consumiron bebidas alcohólicas sempre tiveron que ver co abuso delas e as consecuencias negativas que isto provocou (Chandler tentando ocultar que Mónica estaba borracha NO SEU PROPIO CUMPLE, Rachel deixándolle unha mensaxe embarazosa a Ross porque bebera para esquecelo durante unha cita, o mozo de Mónica que ten un problema co alcohol...).

Isto ten moito que ver cunha certa tendencia de Friends a acompañar os seus capítulos dunha moralina que non concorda coa audiencia á que ía dirixida nin con outras series da época: Larry David tiña a norma de “no hugging, no learning” no plató de Seinfeld, que viña a significar que o propósito da serie era entreter e que os personaxes non debían aprender ningunha valiosa lección vital polo camiño; Alexa Junge, guionista de Friends, estaba casada con Doug Petrie, escritor en Buffy the Vampire Slayer (que, non esquezamos, era unha serie da WB para o público xuvenil) e decote queixábase ao seu home porque a censura auto-imposta na primeira era moito máis estrita cá de Buffy.

Doug Petrie: [Nesta escena] Xander está tentando amañar un arma do exército. Lembro que lle contei á miña muller que Xander ía dicir “Se en vez de blaster se chamase orgasmatrón probaría a premer o gatillo”. Ela traballa en Friends e díxome “nós non podemos dicir algo así en Friends”, así que podes ter un orgasmatrón en Buffy pero non en Friends.

A forma de tratar as drogas é outro dos temas que distingue Friends doutras series semellantes. Desde os episodios coñazo de Blossom que eran como unha titoría interminable coa monxa moderna da miña escola, as comedias tenden a obviar a existencia das drogas en xeral, para evitar dar sermóns que ao público adulto non lle interesan. Friends en troques entra de cheo no territorio moralista de Blossom nun capítulo de infausto recordo, no que Jon Lovitz interpreta ao dono dun restaurante que quere contratar a Mónica como chef. Desde a reacción puritana desmesurada de Mónica cando informa aos seus amigos de que o restaurador “fumou un porro cando viñamos para aquí!!!!” até o comportamento de Lovitz baixo os efectos do porro, máis propio dun mandril epiléptico pasado de farlopa ca de un adulto que fumou marihuana, todo o episodio é un despropósito que semella patrocinado pola Liga de Mulleres Abstemias do Sur Profundo. Desde que o sobriño do doutor Nacho Martín bouroulle á  súa curmá baixo os efectos dun porro en Médico de Familia, nunca tal cousa se vira en televisión, e miren que estou a comparar Friends cunha serie costumbrista española.

How I Met Your Mother subverteu ese tópico parodiando a dobre moral de comedias como Friends, que pontificaba sobre os perigos das drogas mentres Matthew Perry chegaba ao plató borracho e enfarlopado día si, día tamén. En HIMYM os protagonistas saen “comendo bocadillos” en moitas ocasións: non teñen problema en fumar, pero Ted, que lle conta aos seus fillos as proezas sexuais de Barney con todo luxo de detalles, considera que os debe protexer ocultando o feito de que fumaban porros e cambiándoos polos inocentes bocadillos. Tamén hai un episodio no que Marshall toma algo que supoñemos que é éxtase, malia que nunca o aclaren, con hilarantes consecuencias e cero remorsos, o que é un sopro de aire fresco con respecto a outras comedias.

Outra das diferenzas fundamentais entre Friends e How I Met Your Mother  (e case calquera outra serie semellante) é o tratamento do sexo. Aí Friends emprega o libro de estilo de I Love Lucy, onde os homes poden ser conquistadores como Joey sempre que as mulleres sexan mozas “sensatas” que sempre procuran unha relación estable, ou rubias parvas que se deixan enganar para ter sexo sen compromiso. Elas nunca son suxeitos activos e nunca deciden follar con quen lles pete sen ter unha axenda secreta para atrapalo, porque daquela non serían ben consideradas. O exemplo máis flagrante disto é un episodio no que Phoebe sae un par de veces cun mozo que non se quere deitar con ela; cando ela decide tomar a iniciativa e finalmente deitarse con el, Joey dille que ese tío é o seu ídolo, porque (atención á perversión) conseguiu que ela pensase que se quería deitar con el, que llo pedise e que lle dixera que non era necesario que a volvese chamar e (sobre todo)  conseguiu que ela crese que iso era unha boa idea. A pequena burbulla de emancipación de Phoebe estoupa daquela, e remata sentíndose fatal porque así é como se debe sentir unha moza decente despois de ter sexo esporádico cun home do que non está namorada, chicas.

Ante este panorama, Robin de HIMYM é unha abandeirada da liberación sexual, pero  tamén o serían Jess de New Girl ou Roz de Frasier, aínda que for por oposición.

Pero sigamos coas comparacións dos arquetipos principais...

A parella da tensión sexual

Como ben explica Shirley en Community, o feito de que para moitos fans Ross e Rachel sexan os representantes orixinais da parella intermitente na que basear o arco argumental dunha serie, non é máis ca unha cuestión xeracional. Para os que viamos comedias antes que Friends esa parella principal de actores un pouco máis protagonistas có resto, lixeiramente máis atractivos ou mellor vestidos có resto, sempre será Sam e Diane. E despois de Friends, claro, temos a Ted e Robin, Jess e Nick, Leonard e Penny ou Jeff e Britta, por moito que Community se esmere en subvertelo. O caso é xerar unha dinámica de will they won’t they que chegue para encher varias tempadas.

O Casanova

O mesmo que no caso da parella, antes de Joey Tribbiani existiu Sam Malone, e antes ca este Fonzie, e algo despois Barney Stinson. E probabelmente sexa un arquetipo que tenda a desaparecer ou modificarse a medida que avanzamos cara a un mundo onde os roles sexuais están menos estereotipados, pero non esquezamos que os guionistas de comedia van sempre uns corenta anos por detrás dos avances da sociedade, non hai máis que contar os personaxes LBGT que son protagonistas nalgunha serie de máxima difusión (e os guionistas de comedia española van uns 60 anos por detrás da realidade, doutra forma non se explica que a estas alturas teñan sempre un personaxe arquetípico que é “el mariquita”).

O Comic Relief

Este era outro dos arquetipos aos que facía referencia o artigo de Buzzfeed, aínda que comparar o humor cínico de Chandler co simplón de Marshall paréceme máis collido polos pelos. Con todo, en todas as comedias este personaxe forma parte do coro e normalmente leva as liñas argumentais máis lixeiras e con máis humor físico de todas, véxase o Entrenador e posteriormente Woody en Cheers, Niles en Frasier, Troy en Community ou Schmidt en New Girl. E por suposto que o bufón vai rematar (ou comezar) emparellado coa Amiga Maternal, pero aí hai pouco misterio: descontando a parella intermitente e os Casanova, son os dous personaxes home-muller que sobran.

O que si me parece interesante e quedou fora do artigo de Buzzfeed (non do meu porque levo... cinco páxinas???) é que hai historias puntuais en episodios de Friends que foron reproducidas case da mesma forma en How I Met Your Mother (como cando Rachel/Ted non se fía do seu criterio para ligar e pídelle a Mónica/Lily e Marshall que a partir dese momento se ocupe(n) das súas citas), e iso é dificilmente explicable apelando aos arquetipos, aínda que penso que podemos concluír que os argumentos de comedia moderna, o mesmo cós xéneros narrativos de Vladimir Propp, son finitos, e que no transcurso de oito ou nove tempadas por serie é normal que se acaben repetindo algúns, pero iso xa é unha cuestión de estatística, e eu de matemáticas non che sei nadiña.